U poczatków Kościoła kieleckiego leży wielowiekowa historia, sięgająca wczesnego średniowiecza. Kościół kielecki wyrósł na zrębach tradycji chrześcijańskiej promieniującej z benedyktyńskiego sanktuarium Krzyża Świętego oraz z wiślickiej kolegiaty, gdzie święci Cyryl i Metody przynieśli chrzest na ziemie polskie. Rozwijał się potem pod opieką biskupów krakowskich, których siedziba do 1789 r. mieściła się u stóp kieleckiej kolegiaty Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, dzisiejszej bazyliki katedralnej.
Mimo przeciwności dziejowych, Kościół kielecki prowadzony przez kolejnych pasterzy, biskupów ordynariuszy: bp. Wojciecha de Boża Wola Górskiego, bp. Tomasza Teofila Kulińskiego, bp. Augustyna Łosińskiego, bp. Czesława Kaczmarka, bp. Jana Jaroszewicza, bp. Stanisława Szymeckiego i obecnie przez bp. Kazimierza Ryczana trwał i trwa niezmiennie przy Chrystusie i Ewangelii.
W latach niewoli narodowej Kościół kielecki dzielił losy społeczeństwa tej ziemi i angażował się wraz z nim w walkę o odzyskanie niepodległości, nierzadko płacąc za to najwyższą cenę. W czasach największych represji ze strony zaborcy pobudzał ducha narodowego, stając się ostoją wiary, ojczystej mowy, tradycji i kultury.
Podczas II wojny światowej na różny sposób niósł pomoc charytatywną prześladowanej ludności cywilnej, pomagał więźniom, opiekował się biednymi i sierotami. Aktywnie włączał się również w tajne nauczanie i w walkę z hitlerowskim okupantem. Z Kielcami związany jest bł. Jerzy Matulewicz - alumn, a potem profesor kieleckiego Seminarium, od 1918 r. biskup wileński, zmarły w 1927 r. Z diecezji kieleckiej pochodzi bł. ks. Józef Pawłowski - profesor i rektor kieleckiego Seminarium, więzień obozu Dachau, zamordowany w 1942 r.
W epoce stalinizmu diecezja kielecka - mimo iż była dla władzy komunistycznej przedpolem w walce z całym Kościołem w Polsce i mimo wielu prześladowań kapłanów diecezjalnych, a przede wszystkim pasterza diecezji, bp. Czesława Kaczmarka - nie ugięła się wobec nacisku władz. W dobie odnowy posoborowej Kościół kielecki prowadzony przez bp. Jana Jaroszewicza, wprowadzał we wszystkie dziedziny życia religijnego reformę soborową.
Dziś Kościół kielecki liczy 756 243 wiernych, 303 parafie, 680 kapłanów, 28 zakonników, 404 zakonnice i 124 alumnów Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach oraz 834 katechetów (dane z końca 2004 r.).
Codziennie pomagają budować i rozwijać Kościół diecezjalne instytucje, będące równocześnie jego wizytówką: liczące 279 lat kieleckie Wyższe Seminarium Duchowne, diecezjalna Caritas - świadcząca szeroką pomoc potrzebującym, Wydawnictwo „Jedność”, Centrum Spotkań i Dialogu Diecezji Kieleckiej w Skorzeszycach, jak również diecezjalne inicjatywy: Piesza Pielgrzymka Kielecka czy Wiślickie Spotkania Młodych.
Duchowym bogactwem Kościoła kieleckiego są również rozsiane na terenie całej diecezji, otoczone wielkim kultem, sanktuaria: w Kielcach, Piekoszowie, Zielenicach, Smardzowicach, Wiślicy, Piotrkowicach, Pacanowie, Miechowie. Tam od lat wierni nie ustają w modlitwie zanoszonej do Maryi i Jej Syna.
13 czerwca br. minęło 200 lat od ustanowienia przez papieża Piusa VII diecezji kieleckiej bullą Indefessum personarum z 1805 r. Przeżywany w tym roku jubileusz to okazja do dziękczynienia za otrzymane w minionym czasie łaski Boże.
W Kościele cały czas spotyka się „wczoraj” i „dziś” - przypomniał bp Kazimierz Ryczan w liście skierowanym do wiernych z okazji jubileuszu. Pasterz diecezji napisał: „Wychowaliśmy się w cieniu Świętego Krzyża. Kościoły i katecheza nie przeszkadzają nam ani w pracy, ani w nauce. Jesteśmy tolerancyjni dla inaczej wierzących i dla niewierzących. Najwyższą wartością jest dla nas Bóg, który nie przeszkadza ani w miłości, ani w polityce. Wstępujemy do struktur europejskich z duszą chrześcijanina, ubogaceni postawą i nauczaniem Jana Pawła II. Kochamy Ojczyznę i szanujemy godność każdego człowieka, nawet członka Al-Kaidy. Chcemy, by poszanowano nas, nasze przekonania i nasz styl życia. To jest owoc ciągłości nauczania Ewangelii w Polsce i na ziemi świętokrzyskiej”.